Co to jest podologia?
Podologia (zwana również podiatrią) jest dziedziną wywodzącą się z medycyny. Zajmuje się diagnostyką, oraz leczeniem chorób występujących w obrębie stóp a także stawu skokowo- goleniowego. W codziennej pracy podolog styka się z różnymi przypadłościami. Aby właściwie uporać się z danym przypadkiem potrzebuje wiedzy z wielu dziedzin medycyny takich jak: chirurgia, opatrywanie ran, dermatologia, anatomia, diabetologia, ortopedia, technik zaopatrzenia medycznego (np. wkładki ortopedyczne).
Zapraszamy na konsultację podologiczną oraz zabiegi do Eluelle!
Kto powinien udać się do podologa?
W Polsce podolodzy najczęściej zajmują się pielęgnacją, profilaktyką a także leczeniem zmian występujących w obszarze stóp[1]. Do naszego gabinetu podologicznego w Białej Podlaskiej najczęściej uczęszczają pacjenci: z wadami postawy oraz deformacjami stóp (haluxy, palce młoteczkowate oraz krogulcze), dotknięci chorobami ogólnoustrojowymi np. cukrzyca. Również z dolegliwościami stóp takimi jak: brodawki wirusowe, wrastające paznokcie, odciski, modzele, pękające pięty, grzybica stóp lub paznokci, oraz nadmierna potliwość stóp[2]
Najczęstsze przypadłości podologiczne w obrębie stóp
Pękające pięty, nadmierne rogowacenie, suche pęknięcia i rozpadliny
Pęknięcia oraz nadmierne rogowacenie w okolicy podeszwy stóp bardzo często występują wraz z suchością skóry. Struktura zrogowaceń może przybierać postać od spójnej, stałej do częściej występującej łuszczącej się, kruchej, popękanej[1]. Zrogowaciała i popękana skóra na piętach może przybierać przeróżne kolory: biały, żółty a nawet brunatno-szary. Pęknięcia mogą występować nie tylko w okolicy pięt ale także na ich krawędzi, które są narażone na liczne przeciążenia. Nie właściwa pielęgnacja, albo jej brak może prowadzić do pogłębienia się pęknięć które mogą sięgnąć do żywej części naskórka a nawet do skóry właściwej. Przekształcą się wtedy w rozpadliny, które mogą krwawić a także dawać odczucia bólowe. Bez odpowiedniej pielęgnacji mogą wtedy ulegać wszelkiego rodzaju zakażeniom.
Czytaj więcej
Poza suchością skóry do przyczyn powstawania pękających pięt zaliczamy: nadwagę, otyłość, twarde buty, długotrwałą pracę w pozycji stojącej, zaawansowaną ciążę, zaniedbania higieniczne a także niedostateczne dostarczanie witamin, szczególnie z grupy A[2]. Częściej zauważa się pękanie pięt latem- co ma związek ze wzrostem TEWL (transepidermalnej utraty wody), noszeniem odkrytego obuwia, a także częstszymi kąpielami. Nadmierne rogowacenie skóry stóp może mieć również związek z chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: zaburzenia endokrynologiczne, cukrzyca, niewydolność nerek i wątroby a także reumatoidalne zapalenie stawów[3].
Profilaktyka tej dolegliwości to: wybór wygodnego obuwia, zróżnicowana dieta, systematyczna pielęgnacja domowa: odpowiednie kosmetyki a także redukcja warstwy rogowej za pomocą peelignów, tarek lub pumeksu. Ważnym elementem są profilaktyczne wizyty u specjalistów. W przypadku wystąpienia nadmiernego rogowacenia, pęknięć skóry pięt lub głębokich rozpadlin, należy skorzystać z usług doświadczonego podologa. Uzupełnieniem terapii gabinetowej powinna być systematyczna pielęgnacja domowa.
Fotografia 1. Suche pęknięcia pięty
Źródło: opracowanie własne.
Modzele
Modzele są powszechnymi zmianami skóry w obrębie stóp. Objawiają się nadmiernym zrogowaceniem naskórka, które jest wyraźnie oddzielone od reszty zdrowej skóry. Są spowodowane przewlekłym tarciem lub uciskiem skóry, która pokrywa uwypuklone wyniosłości kostne. Czynnikami zwiększającymi ryzyko powstawania tego defektu może być: płaskostopie, nadmierne usuwanie zrogowaciałego naskórka, zaburzona statyka ciała, noszenie źle dobranych butów- niewygodnych lub za ciasnych. Modzel zazwyczaj jest zmianą owalną lub okrągłą, o zabarwieniu lekko żółtawym. Nie posiada czopa rogowego, dzięki temu można go odróżnić od nagniotka. Modzele nie powinny dawać dolegliwości bólowych, ponieważ warstwa rogowa nie posiada unerwienia. Jednakże zdarza się czasami, że występuje bolesność, która nasila się podczas chodzenia. Dzieje się tak ponieważ dochodzi do ucisku unerwionych tkanek, znajdujących się niżej. Ból może pojawić się również w przypadku pęknięcia modzela. Modzele najczęściej formują się w obrębie: pięty, bocznej krawędzi stopy, centralnej części kłębu stopy, oraz zewnętrznej części palucha[4].
Czytaj więcej
Pielęgnacja: bardzo ważna jest systematyczność w pielęgnacji domowej jak i w gabinecie podologicznym. Najczęściej wykorzystuje się preparaty zmiękczające, nawilżające oraz złuszczające, szczególnie na bazie kwasu salicylowego lub mocznika. Podologiczną formą leczenia modzeli jest ścinanie wierzchnich warstw zrogowacenia za pomocą skalpela, następnie całość opracowana jest za pomocą frezarki.
Do profilaktyki można zaliczyć: noszenie odpowiedniego, wygodnego obuwia, używanie indywidualnych wkładek ortopedycznych, utrzymywanie prawidłowej postawy. Większość przypadków modzeli, powstaje na skutek wad nabytych. Dlatego należy pamiętać o profilaktyce od najmłodszych lat.
Źródło: opracowanie własne.
Odciski
Odcisk jest strukturą hiperkeratotyczną czyli spowodowaną intensywnym namnażaniem się komórek skóry, rogowaceniem i gromadzeniem się ich. Czynniki stymulujące proces hiperkeratozy to:
- intensywny, punktowy oraz skoncentrowany ucisk,
- działanie czynnikiem mechanicznym np. długotrwałe tarcie,
- działanie czynnikiem fizycznym np. bardzo wysoka lub niska temperatura,
- działanie czynnikiem chemicznym np. kwasem salicylowym w dużym stężeniu.
Odciski najczęściej występują w formie dobrze odgraniczonej struktury od zdrowej tkanki. Bardzo często wnikają głęboko, co może powodować odczucia bolesności. Spowodowane jest to uciskiem na zakończenia nerwowe. Odcisk może również zawierać rdzeń, oraz występować razem z modzelem (ukryty pod zrogowaceniem). Czynnikami wpływającymi na powstawanie odcisków są:
- zbyt ściśle przylegające do siebie palce,
- ciała obce w bucie np. kamyczek,
- blizny oraz wyrostki kostne, są bardziej podatne na drażnienie, przez to że bardzo często wystają ponad powierzchnię zdrowej skóry, palce krogulcze i młotkowate,
- ucisk w bucie np. dużego palucha spowodowany jego zadartą, skierowaną ku górze budową.
Czytaj więcej
Przyczyn powstawania odcisków jest bardzo dużo i ciężko wyróżnić je wszystkie. Najważniejszą kwestią jest prawidłowe rozpoznanie.
Leczenie nagniotków można podzielić na złuszczające i zabiegowe. Kwas salicylowy o maksymalnym stężeniu 50%, jest podstawową substancją preparatów dostępnych
w aptekach, wykorzystywanych w leczeniu tej dolegliwości. Biorąc pod uwagę grubość i wielkość nagniotka, preparaty mogą być niewystarczające i konieczna będzie wizyta u podologa w celu wyciągnięcia rdzenia zmiany. Warto podkreślić, że samodzielne działania w domu przez niedoświadczoną osobę, mogą zwiększyć ryzyko urazów, bądź infekcji. Bez braku systematyczności, ryzyko odnowienia się zmiany jest bardzo możliwe. Nieleczony defekt nie zniknie sam. Może się powiększać, jednocześnie zwiększając dolegliwości bólowe.
Do profilaktyki można zaliczyć: dobór wygodnego obuwia, pilnowanie aby w bucie nie było metek, końcówek od sznurówek ani innych elementów lub ciał obcych, które mogłyby spowodować powstanie odcisku. Ważnym aspektem, na który na należy zwrócić uwagę przy doborze butów jest to aby palce miały odpowiednią ilość miejsca, aby wzajemnie o siebie nie uciskały. Można zaopatrzyć się we wkładki indywidualne lub specjalne ortezy silikonowe, które będą miały za zadanie separację miejsca stykania się i wzajemnego nacisku, ugniatania się między sobą.
Fotografia 3. Modzele z odciskami przed zabiegiem ( po lewej) oraz po zabiegu (po prawej)
Źródło: https://twojapodologia.pl/dla-pacjenta/odciski (dostęp dnia 24.08.2019 r.).
Onycholiza
Onycholiza to oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska[5]. Powstanie defektu zaczyna się najczęściej dystalnie od strony wału paznokciowego lub od wolnego brzegu. Na skutek odwarstwienia lub oddzielenia się paznokcia od łożyska, płytka przybiera jasny kolor. W tak powstałej wolnej przestrzeni gromadzi się złuszczona keratyna oraz wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia. Kolor oddzielonej płytki może przybrać odcień: żółty, szary lub brązowy. Uzależnione jest to od rodzaju zabrudzeń[6]. Jest zmianą, która występuje najczęściej w wyniku urazów lub chorób.
Czytaj więcej
Przyczyną może być: grzybica, łuszczyca, uraz mechaniczny, długotrwałe przegrzanie paznokci w środowisku wilgotno-ciepłym, kontakt z drażniącymi detergentami [7]. Może powstać również na skutek noszenia wąskiego, krótkiego obuwia. Taką zmianę obserwuje się najczęściej u kobiet chodzących w butach na wysokim obcasie lub u mężczyzn pracujących na co dzień w butach z metalowymi czubami. Podczas chodzenia zbyt ciasne buty powodują mikrourazy paznokcia.
Jako leczenie stosuje się wycięcie oddzielonej części paznokcia, oczyszczenie oraz zastosowanie preparatu, który ma na celu poprawę nawilżenia łożyska, oraz odżywienie go. Ważna jest również odpowiednia higiena, aby zapobiec wszelkiego rodzaju zakażeniom.
Fotografia 4. Onycholiza paznokcia stopy
Źródło: opracowanie własne
Brodawki wirusowe
Zmiany, które powstają przez zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV- Human papillomavirus)[8]. Zmiany, które można obserwować na stopach są najczęściej wywołane podtypami HPV1 i HPV2. Chociaż zalicza się je do zmian niegroźnych i łagodnych, są bardzo zakaźne. Łatwo przenieść chorobę na drugą osobą, a nawet czasami dochodzi do samozakażenia w inne miejsce.
Czytaj więcej
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia są: nie sterylne narzędzia do manicure
i pedicure, używanie wspólnie z osobą chorą butów i ręczników, korzystanie z basenu oraz sauny bez odpowiedniego zabezpieczenia. Ryzyko zachorowania jest dużo większe, gdy zakażony członek rodziny nie stosuje się do zasad higieny[9]. Bardzo ważną kwestą w przypadku zakażenia jest stan układu odpornościowego. Obniżona odporność w wyniku przebytych chorób lub stresu, może zwiększać ryzyko zakażenia[10].
Jeżeli chodzi o profilaktykę przed tym wirusem nie ma złotego środka, pomimo tego, że znana jest przyczyna. Do zasad profilaktyki można zaliczyć: używanie tylko swoich przedmiotów użytku osobistego np. ręczników oraz butów, odpowiednia ochrona stóp w przypadku korzystania z miejsc publicznych np. sauna basen. Jeżeli wystąpi przypadek zachorowania w rodzinie, należy zachować wzmożone zasady higieny. Wybierać tylko te gabinety kosmetyczne i podologiczne, które rzetelnie dbają o czystość w gabinecie oraz sterylność narzędzi.
W leczeniu brodawek wykorzystuje się:
- preparaty o działaniu keratolitycznym np. kwas mrówkowy, kwas monochloro-octowy, kwas salicylowy[11],
- preparaty ziołowe a także wyciągi roślinne np. ziele glistnika, inaczej określane jaskółczym zielem,
- krioterapię, czyli zamrażanie ciekłym azotem,
- elektrokoagulację,
- laseroterapię.
Fotografia 5. Brodawka wirusowa
Źródło: opracowanie własne.
Paznokcie wrastające
Wrastające paznokcie są powszechnie występującym schorzeniem. Ze względu na bagatelizowanie pierwszych objawów, stan ten pogarsza się i wiele osób reaguje w przypadku zaawansowanego już stadium . Najczęściej gdy odczucia bolesności stają się nie do zniesienia lub nie można już chodzić[12].Do najczęstszych przyczyn wrastania paznokci zalicza się: predyspozycje genetyczne, zwiększoną wagę (okres ciąży) lub nadwagę, deformacje stóp oraz w obrębie palców, urazy mechaniczne, niewłaściwą pielęgnację- zbyt mocne wycinanie boków paznokci, przebyte choroby płytki paznokciowej np. grzybica, nieumiejętnie wykonany zabieg chirurgiczny usunięcia wrastającego paznokcia, źle dobrane obuwie- zbyt wąskie noski
a także noszenie butów na wysokich obcasach[13].
Czytaj więcej
W przypadku wystąpienia wrastającego paznokcia, osoba borykająca się z problemem powinna udać się do specjalisty. Zostanie wtedy zaplanowane leczenia, oraz przeprowadzony proces gojenia pod nadzorem, osoby z doświadczeniem. Bardzo ważnym elementem jest współpraca pacjenta w trakcie trwania terapii.
Wśród metod leczenia wrastających paznokci można wyróżnić: chirurgiczne, zachowawcze a także nieinwazyjne. Sposób doboru metody jest uzależniony od przypadku a także stadium wrastania. Z pośród metod nieinwazyjnych wykorzystywanych w gabinetach podologicznych można wyodrębnić:
- taping podologiczny, jest jedną z najmniej inwazyjnych metod. Polega na obklejeniu palca elastyczną taśmą, za pomocą specjalnych technik. Przeprowadza się go najczęściej w bardzo wczesnym stadium,
- tamponada, stosowana jest aby odseparować paznokieć od wału bocznego a także poszerzyć przestrzeń pomiędzy nimi. Tamponadę wykonuje się najczęściej
z małego opatrunku flizelinowego. W przypadku wystąpienia stanu zapalnego można nasączyć ją substancjami odkażającymi,
- klamry ortonyksyjne, podologiczna metoda wspomagania leczenia wrastających,
a także wkręcających się paznokci[14].
Do postępowania profilaktycznego można zaliczyć: prawidłowe obcinanie paznokci, odpowiednio dobrane obuwie, dbanie o prawidłową wagę, a także regularne kontrole u podologa.
Fotografia 6. Paznokieć wrastający obustronnie z widocznym stanem zapalnym
Źródło: http://podologwewroclawiu.pl/nasza-oferta/wrastajace-paznokcie/ (dostęp dnia 24.08.2019 r.).
[1] S. Nowicka (red.), Wykłady podologiczne: część III, Wydawnictwo INTERUM, Słupsk 2016, s. 52.
[2] M. Klamczyńska, E. Kopaczepwska, A. Skocka- Pietruszewska, Atlas podologiczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018, s. 58.
[3] M. Sokołowska-Wojdyło, M. Sobjanek, E. Woś- Wasilewska, op. cit., s. 46.
[4] M. Sokołowska-Wojdyło, M. Sobjanek, E. Woś- Wasilewska, op. cit. s.43-44.
[5] P. Bielawski, Zadbaj o kondycję swoich paznokci, ,,Paznokcie’’, nr 63 (3)/2014, s. 76.
[6] M. Klamczyńska, E. Kopaczepwska, A. Skocka- Pietruszewska, op. cit. s. 125.
[7] P. Bielawski, op. cit. s. 76.
[8] J. Marczewska, Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego w obrębie kończyn dolnych, ,,Rynek podologiczny” nr 2/2017, s.39.
[9] M. Sokołowska-Wojdyło, Infekcja wirusem HPV, ,,Paznokcie”, nr 68 4/2014, s.67-69.
[10] M. Hafezi-Chojecka, Żegnacie brodawki, ,,Rynek podologiczny”, nr 3/2017, s.29.
[11] M. Królikowska, Nieproszeni goście, ,,Beauty Forum”, 1-2/2019, s. 73.
[12] D. Pauter, Klamry metalowe, ,,Beauty Forum”, 7-8/2019, s. 83.
[13] M. Skalska, Ortonyksja w gabinecie podologicznym, Wydawnictwo MD-PRINT, Szczecin 2018, s. 35-36.
[14] M. Hutny, Przyczyny, metody leczenia i obraz kliniczny wrastających paznokci. Porównanie wyników leczenia za pomocą tamponady i klamry Fraser’a, ,,Rynek podologiczny”, 1/2017, s. 35-37.